Wat hebben de COVID-19 maatregelen ons in 2020 opgeleverd?

 Al weken verbaas ik mij over uitspraken dat: 

- COVID-19 als ziekte niet veel zou voorstellen 

- De ziekte alleen voor stokoude mensen erg zou zijn

- Als de zorg niet was uitgekleed, zou er niks aan de hand zijn.

- Alle maatregelen dus niet nodig zouden zijn.

Alle waarschuwingen en beelden uit andere landen, waar de epidemie is ontspoord ten spijt kunnen of willen mensen, maar niet bevatten, wat er zou gebeuren als we dit virus zijn gang zouden laten gaan. Pas vlak voor het ingaan van de avondklok liet het RIVM voor het eerst een tipje van de sluier zien over wat de toekomst ons zou kunnen opleveren als je met een model naar de toekomst kijkt.

Modelmaker

Voor wie het nog niet weet. Ik ben opgeleid als mathematisch bioloog en gespecialiseerd in simulatiemodellen van biologische systemen. Uit pure nieuwsgierigheid, vooral om zelf te begrijpen wat er gebeurt, heb ik een betrekkelijk eenvoudig model gemaakt, waarmee het verloop van de epidemie in Nederland tot nu toe gereproduceerd kan worden. Ik zal zeker niet durven beweren dat dit model perfect is, maar het is denk ik voldoende realistisch om de waargenomen ontwikkelingen te kunnen begrijpen en te laten zien wat alle maatregelen tot nu toe hebben opgeleverd. Want op één of andere manier lijkt het niet tot mensen door te dringen, wat al die ontzettend vervelende maatregelen ons daadwerkelijk hebben opgeleverd.

Hoe zit het model in elkaar?

Voor de liefhebbers. Het model dat ik gemaakt heb is een deterministisch differentiemodel met verschillende levensstadia per stadium met een tijdstap van een dag. Ik ga uit van een goed gemengde en gesloten populatie van mensen. Mensen zijn nog onbesmet, besmet, of besmet geweest. Wanneer een persoon besmet wordt, duurt het 5 dagen totdat de persoon besmettelijk wordt, daarna besmet gedurende 5 dagen deze persoon onbesmette personen, dat bepaald wordt door het R getal.

Een persoon dat eenmaal besmet is geweest, kan niet opnieuw besmet worden en naar rato dat er meer mensen een besmetting hebben doorgemaakt wordt het R-getal kleiner. Met zo’n model kan je snel verkennen hoe een virus met bepaalde specifieke eigenschappen zich in een grote populatie manifesteert.

Op basis van het aantal besmette mensen, heb ik aan de hand van gegevens uit de literatuur berekend hoeveel personen uiteindelijk zullen overlijden, ook wordt het aantal ziekenhuisopnames berekend en het aantal patiënten op de verpleegafdeling wordt gemodelleerd. Dat gebeurt op basis van de gegevens van het RIVM. Net als het RIVM heb ik het complete model afgeregeld op het verloop van en het actuele aantal mensen op de verpleegafdelingen.

Wat als er geen maatregelen waren genomen?

Ik beschik niet over gegevens, waarmee ik de effectiviteit van maatregelen op de R-waarde kan berekenen, dus die waarde heb ik steeds achteraf met behulp van het model handmatig moeten schatten. Wat ik wel kan onderzoeken is, wat er zou gebeuren als je met een in de literatuur vermelde R0-waarde het virus zijn gang zou laten gaan. Ik heb hiervoor de waarde 2.4 voor R0 gekozen. Nu begeef ik mij op glad ijs, want nergens in de wereld laat men het virus helemaal zijn gang gaan, dus ik kan nooit bewijzen dat mijn berekeningen kloppen, aan de andere kant het zou uiterst onethisch zijn, wanneer we zo’n experiment ‘real-life’ zouden uitvoeren.

Zoals vaak vermeld wordt, wordt verwacht dat de zorg op een gegeven moment zal vastlopen als het virus onbeperkt mensen blijft besmetten. Ik heb de grens van het aantal Covid-19 patiënten dat actueel op de verpleegafdeling ligt, hiervoor op 2500 gezet. Als dat aantal wordt overschrijden, verwacht ik dat de zorg in de knel komt en dus niet alle COVID-19 patiënten de noodzakelijke hulp zullen krijgen. Ik neem daarom aan dat deze personen zonder zorg zullen overlijden en die heb ik daarom bij het aantal berekende sterfgevallen opgeteld. Daarbij heb ik op basis van de Nederlandse gegevens de verdeling van de sterfgevallen over drie leeftijdsgroepen (0-20, 20-60, 60+)

Samengevat geldt voor 2020 (zie ook bijgaande figuur, let op de schaal van de verticale assen zijn niet hetzelfde!)

- Met de huidige maatregelen hebben we nu bijna 15000 doden te betreuren (NB klopt met oversterfte CBS)

- Zonder maatregelen was volgens dit model

1) de zorg ca 60 dagen vastgelopen en 

2) hadden we ca 375000 slachtoffers te betreuren, waarvan het grootste deel door het vastlopen van de zorg.

3) waarvan ca 75000 mensen in de leeftijd van 20-60 jaar

Concluderend

Dus we hebben, als dit model en de R0 waarde klopt, voorlopig zo’n 360000 mensen het leven gered. Dat is gemiddeld in 2020 zo’n 1250 mensen per dag. Hiervan is ongeveer tweederde (240000) afkomstig van de 60 dagen vastgelopen zorg en is geen rekening gehouden met andere ziektes die niet behandeld kunnen worden. Ook blijkt dan dat een groot aantal mensen van de beroepsbevolking de epidemie niet kan navertellen.

De moraal van dit verhaal is dat de maatregelen écht zin hebben. Dat er geen zorgsysteem bestaat die 240000 mensen in zestig dagen tijd alsnog kan behandelen. We  hebben met zijn allen al heel lang met stomvervelend beperkingen te maken, maar we doen het niet voor niets. Ik houd mij vast aan de gedachte dat we vanaf het begin van de epidemie in 2020 misschien wel tot 1250 mensen per dag het leven gered hebben.